[Nhớ ngay đi] các công thức hóa học lớp 11 về sự điện li

Sự điện li là một trong những chuyên đề Hóa học không thể thiếu trong đề thi THPT Quốc gia qua các năm. Vì vậy teen 2K1 phải lập tức ôn lại các công thức hóa học lớp 11 trọng tâm nhất về chuyên đề kiến thức này. 

 Các công thức hóa học lớp 11 quan trọng nhất về sự điện li

Điểm lại lý thuyết trọng tâm về sự điện li

Ở chương trình Hóa học lớp 11, các em đã được học về sự điện li. Bây giờ CCBook sẽ nhắc lại một số lý thuyết quan trọng sẽ liên quan đến kì thi THPT Quốc gia của chuyên đề này. Teen 2K1 hãy ghi chép lại để làm tài liệu ôn tập nhé.

- Một số khái niệm

Các em có thể quên bất cứ điều gì chứ không thể quên một số khái niệm sau đây:

+ Sự điện li là quá trình các chất tan trong nước mà phân tử của chúng được phân li thành ion.

+ Chất điện li là chất khi tan trong nước phân li ra các ion. Trong đó axit, bazơ, muối là chất điện li.

- Phân loại

+ Độ điện li α là tỉ số giữa phân tử phân li (n) và tổng số phân tử hòa tan (n₀)

Công thức tính độ điện li α = n/n₀= C/C₀

+ Chất điện li mạnh α = 1 ( các axit mạnh như HCl, HNO3, bazơ mạnh như NaOH và hầu hết các muối như NaCl...

Phương trình với chất điện li mạnh ta dùng mũi tên 1 chiều:

NaCl  → Na⁺ + Cl^-

+ Chất điện li yếu 0 < α < 1 . Chất điện li yếu thường là các axit yếu, bazơ yếu như HF, H2CO3, Cu(OH)₂

Trong phương trình với chất điện li yếu ta dùng mũi tên 2 chiều

+ Chất không điện li khi α = 0. Một số chất không điện li có thể kể đến như C₆H₁₂O₆ , C₆H₆ , C₂H₅OH…

+ Khi dung dịch chất điện li yếu được pha loãng thì độ điện li tăng.

Trên đây là một số lý thuyết trọng tâm nhất về sự điện li, teen 2K1 có thể tham khảo thêm: Các công thức hóa học lớp 11 giải nhanh mọi dạng bài tập Hiđrocacbon

Các công thức hóa học lớp 11 cơ bản cần nhờ về sự điện li

+ Công thức tính tích số ion của nước

+ Công thức tính PH của một dung dịch axit yếu như HF, HCOOH, CH3, COOH

pH = - 1/2 (log Kaxit + log Caxit)= -log (α.Caxit)

Trong đó α là độ điện li

Ka là hằng số phân li của axit, Ca là nồng độ mol/l ( Ca ≥ 0.01 M)

+ Công thức tính pH của dd bazơ yếu BOH như NH3, CH3-NH2.

pH = 14 + 1/2(log Kbazơ + logCbazơ)

Trong đó : Kbazơ hằng số phân li của bazơ

                 Cbazơ là nồng độ mol/l của bazơ

4 dạng toán cơ bản về sự điện li và phương pháp giải

 Các dạng bài tập về sự điện li hay gặp trong đề thi THPT Quốc gia

Ở phần trên CCBook đã nhắc lại các công thức hóa học lớp 11 cơ bản nhất về phần điện li. Ở phần tiếp theo đây, CCBook sẽ hướng dẫn các em phương pháp giải 4 dạng bài tập trong chuyên đề kiến thức này. Đây đều là những dạng bài có thể xuất hiện trong đề thi THPT Quốc gia.

Dạng 1: Phân loại chất điện li

Để giải được dạng bài tập này học sinh cần nắm vững lý thuyết về chất điện li mạnh, chất điện li yếu và chất không điện li mà CCBook đã đề cập đến ở phần trên.

Ngoài ra các em cũng cần chú ý đến 3 điều sau:

+ Dung dịch chất điện li có thể dẫn điện

+ Khi pha loãng dung dịch điện li thì độ điện li tăng

+ Một số muối và bazơ nóng chảy cũng phân li ra ion → chất dẫn điện.

Ví dụ: Cho dãy các chất:

Br₂ , C₂H₆, KAl(SO₄) ₂.12H₂O, NaClO, Mg(OH) ₂, CuSO₄, C₂H₅OH, CH₃COOH, C₆H₁₂O₆, Al₂O₃, HCOONa. Số chất điện li là

A. 6                                                C. 8

B. 7                                                D. 5

Đáp án đúng A.

Các chất không điện li là Br_2, C₂H₆, C₂H₅OH, C₆H₁₂O₆, Al₂O₃

Dạng 2: Axit-Bazơ- Muối

Phương pháp giải dạng bài này là:

Axit cho proton H+ (Phân li H+)

Bazơ nhận proton H+ và phân li OH-

Chất lưỡng tính có khả năng cho H+ và nhận H+

Muối phân li ra cation kim loại  và anio gốc axit

Các chất lưỡng tính phản ứng được với axit, bazơ và không thể thay đổi chất oxi hóa.

Tuy nhiên một số kim loại như Al, Zn, Pb... không phải chất lưỡng tính nhưng vẫn phản ứng được với cả axit và bazơ.

Ví dụ: Trong các muối sau, muối nào không phải là muối axit?

A. Na₂HPO₃                              B. NaHS

C. KHSO₄                                 D.KHCO₃ 

Đáp án đúng là A. Vì Các muối NaHS, KHSO₄ , KHCO3 là các muối axit có khả năng phân li ra H+ còn Na₂HPO₃ là muối trung hóa vì gốc HPO₃ - không có khả năng phân li ra H+.

Dạng 3: pH dung dịch

Bài toán: Xác định pH khi trộn dung dịch axit với dung dịch bazơ.

Các bước giải dạng toán này như sau:

- Tính tổng: n_H+ , n_OH- .

- Viết phương trình: H+ + OH- → H2O. Xác định chất dư

- Tính tổng thế tích dung dịch sau trộn. Tính pH dung dịch bằng các công thức hóa học lớp 11 cơ bản sau:

pH = -lg[H+] ; [H+].[OH-] = 10^-14

pOH = -log[OH-]; pH+ pOH = 14

Bài toán ngược: cho pH trước.

- Từ pH  xã định axit hay bazơ dư. pH< 7 thì H+ dư; pH>7 thì OH- dư.

- Viết phương trình ion dạng rút gọn H+ + OH- → H2O.

Bước 3: Tính theo yêu cầu của đề

C_M = n/V

Dạng 4: Phản ứng trao đổi ion

Phương pháp giải dạng toán này như sau:

- Lập phương trình hóa học ở dạng phân tử

- Phân li các chất điện li mạnh và chuyển thành dạng ion.

- Lược bỏ những ion không tham gia phản ứng. Giữ lại các chất rắn, kết tủa, chất khí, chất điện li yếu và ion liên quan.

Chú ý:
Các ion có thể tồn tại trong dung dịch phải đảm bảo hai điều kiện;

+ Không có phản ứng cảy ra giữa các ion trong dung dịch như tạo kết tủa, chất điện li yếu hay phản ứng oxi hóa- khử.

+ Có sự trung hòa về điện.

Bên cạnh đó các em cần ghi nhớ:

+ Định luật bảo toàn điện tích. Trong một dung dịch luôn trung hòa về điện.

∑n điện tích (+) = ∑n điện tích (-)

Khối lượng muối trong dung dịch

m_muối = ∑  m_{ion tạo muối}

Ví dụ:

Như vậy CCBook đã tổng hợp các công thức hóa học cơ bản lớp 11 và dạng bài tập thường gặp nhất về sự điện li. Các em hãy dành thời gian để ôn tập thật chắc phần kiến thức này nhé. Muốn thật nhuần nhuyễn các dạng bài về sự điện li, teen 2K1 có thể tham khảo thêm cuốn sách Đột phá 8+ kì thi THPT Quốc gia môn Hóa học.

Tại đây các em sẽ được hướng dẫn làm bài, ghi nhớ các công thức hóa học cơ bản qua phần tổng hợp lý thuyết, ví dụ minh họa và bài tập tự luyện. Ngoài ra học sinh còn được làm đề ôn luyện trên CCTest- một tiện ích của sách luyện thi THPT Quốc gia này.

Không chỉ có kiến thức về sự điện li, cuốn sách luyện thi THPT Quốc gia môn Hóa của CCBook còn tổng hợp kiến thức trọng tâm của cả 3 năm. Toàn bộ kiến thức liên quan đến thi đại học đều được gói gọn trong sách. Teen 2K1 có thể tự tin đạt điểm giỏi nếu biết vận dụng sách hiệu quả.

Xem thêm: "Ấn nút nhớ" công thức hóa học 12 cơ bản "thả giấc mơ" đạt điểm cao P1