Hướng dẫn soạn bài văn lớp 9 – Bài thơ về tiểu đội xe không kính

 Bài thơ về tiểu đội xe không kính là một trong những tác phẩm tiêu biểu của nền thi ca cách mạng Việt Nam. Ngay từ nhan đề Bài thơ về tiểu đội xe không kính đã gợi lên sự hòa quyện giữa chất liệu hiện thực khốc liệt với chất thơ lãng mạn của cuộc đời người lính.

Xem thêm: 

• Bài soạn văn 9 tập 2 mẫu - Mùa xuân nho nhỏ
• Soạn văn 9 tập 1 chi tiết - Truyện Kiều và Đoàn thuyền đánh cá

Khi soạn bài văn lớp 9, học sinh phải phân tích được cả hai khía cạnh này trong tiêu đề. Một, nó đã làm nổi bật rõ hình ảnh biểu tượng xuyên suốt tác phẩm- những chiếc xe không kính. Hai, chữ bài thơ được tác giả sử dụng đã cho thấy chất thơ vút lên từ hiện thực, từ tâm hồn hào hoa lãng mạn, lạc quan yêu đời của người lính.

Soạn bài văn lớp 9 đề 1: Phân tích hình ảnh những chiếc xe không kính

Bài thơ về tiểu đội xe không kính của Phạm Tiến Duật đã khắc họa được một hình ảnh độc đáo: những chiếc xe không kính. Đây là một hình ảnh tả thực và là phông nền làm nổi bật lên những hình ảnh những chiến sĩ lái xe quả cảm, tinh nghịch, coi thường hiểm nguy. Hình ảnh là một phát hiện thú vị của tác giả về một hiện thực khốc liệt của chiến tranh trên tuyến đường Trường Sơn.

Xưa nay, những hình ảnh xe cộ, tàu thuyền đưa vào thơ đều được mĩ lệ hóa, lãng mạn hóa và thường mang ý nghĩa tượng trưng hơn là tả thực. Nhưng Phạm Tiến Duật đã chọn hình ảnh này để làm chất liệu trong bài thơ của mình. Dù trong bài soạn văn 9 siêu ngắn thì khi phân tích hình ảnh những chiếc xe không kính, cần phải đầy đủ được hai ý sau:

Thứ nhất, những chiếc xe không kính của Phạm Tiến Duật là một hình ảnh thực. Đó là những chiếc xe vận tải chở hàng hóa, đạn dược ra mặt trận bị máy bay Mỹ bắn phá, kính xe vỡ hết. Hình ảnh này vốn không hiếm lạ gì trong chiến tranh. Nó đã phơi bày hiện thực đến trần trụi của chiến trường. Bom đạn không chỉ làm vỡ kính xe, bom đạn còn làm cho những chiếc xe biến dạng: không có đèn, không có mui, thùng xe có xước.

 Hình ảnh những chiếc xe không kính tiêu biểu trong kháng chiến chống Mỹ

Thứ hai, những chiếc xe không kính đã được nhà thơ phát hiện và sáng tạo thành hình tượng thơ độc đáo của thời chống Mỹ. Tác giả đã phát hiện ra chất thơ trên nền hiện thực khốc liệt vốn có của chiến tranh. Chất thơ ấy toát lên từ chính những người lính, chủ nhân của những chiếc xe, những chàng trai lãng mạn, vui tươi, ngang tàng và luôn lạc quan. Bài thơ không chỉ cho ta thấy hiện thực dữ dội về cuộc chiến đấu gian khổ mà người lính phải trải qua. Mà qua đây, ta còn thấy được hồn thơ nhạy cảm, có nét tinh nghịch của tác giả Phạm Tiến Duật.

Soạn bài văn lớp 9 đề 2: Phân tích hình tượng người lính trong kháng chiến chống Mỹ

Là một trong những bài thơ tiêu biểu của nhà thơ Phạm Tiến Duật, bài thơ đã dựng lên bức tượng đài sừng sững về người chiến sĩ lái xe – những con người sôi nổi, trẻ trung anh dũng - hiện thân của một thế hệ anh hùng. Trước hết, hình tượng người lính trong kháng chiến chống Mỹ hiện lên với tư thế ung dung. Trên phông nền đầy chân thực về hiện thực chiến trường - những chiếc xe không kính, hình ảnh những người lính lái xe hiện lên nổi bật và rõ nét. Họ luôn ở tư thế hiên ngang, bình thản đầy oai hùng mặc dù trải qua muôn vàn thiếu thốn gian khổ

Ung dung buồng lái ta ngồi,

Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng

Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng

Nhìn thấy con đường chạy thẳng vào tim

Thấy sao trời và đột ngột cánh chim

Như sa, như ùa vào buồng lái

Phân tích 6 câu thơ trong đề soạn bài văn lớp 9:

Các anh từ nhìn thấy gió, nhìn thấy con đường đến nhìn thấy cả sao trời và cánh chim,… từ buồng lái đã vỡ hết kính chắn gió, nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng. Làn gió đã ùa vào như thế để làm giảm đi vị đắng nơi khóe mắt. Mắt đắng vì mắt đã thức nhiều đêm để lái xe liên tục từ đêm này sang đêm khác. Tất cả thế giới bên ngoài ấy đã lùa vào buồng lái của các anh với tốc độ làm chóng mặt. Con đường cũng vì thế như chạy ngược về người lái và trở thành con đường chạy thẳng vào tim. Đó là cái nhìn đậm chất lãng mạn, chỉ có ở những con người can đảm, vượt lên trên những thử thách khốc liệt của cuộc sống chiến trường. Lối sử dụng điệp từ, phép đảo ngữ (đột ngột cánh chim) cùng với nhịp thơ dồn dập, giọng thơ khỏe khoắn, tràn đầy niềm vui, đoạn thơ đã gợi đến nhịp bánh xe bon bon chạy trên đường dài và tâm thế vui tươi sẵn sàng đón nhận hiểm nguy của những người lính.

 Hình ảnh người chiến sĩ lái xe hiện lên ung dung mà đầy hiên ngang, khí phách

Trong tư thế hiên ngang chủ động đó, người chiến sĩ lái xe còn hiện lên với dáng vẻ ngang tàng, tếu táo. Đây là ý chính thứ hai về hình tượng người lính mà học sinh cần phân tích trong soạn văn 9 bài 1 – Bài thơ về tiểu đội xe không kính. Cụ thể:

Không có kính ừ thì có bụi

Bụi phun tóc trắng như người già

Chưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốc

Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha

Dường như những khó khăn vất vả ở chiến trường không làm lung lay ý chí của những người lính. Họ vượt lên trên tất cả những khó khăn cực khổ đó bằng một tiếng cười ngạo nghễ. Qua đây ta thấy rõ một tinh thần lạc quan, yêu đời và vui nhộn ở những con người tuổi trẻ này. Chính điều đó đã giúp họ vượt lên trên mọi khó khăn thử thách. Nổi bật trong hình ảnh người chiến sĩ lái xe còn là tình đồng đội thắm thiết, thiêng liêng. Đó là sợi dây vô hình kết nối mọi người trong hoàn cảnh hiểm nguy, cận kề cái chết.

Những chiếc xe từ trong bom rơi

Ðã về đây họp thành tiểu đội

Dẫu cuộc sống nơi chiến trường từ cái ăn cái ngủ đều có tính tạm bợ, nhiều gian khổ

Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời

Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy

Võng mắc chông chênh đường xe chạy

Nhưng tất cả họ cùng chung lý tưởng chiến đấu giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước và tin tưởng vào tương lai tươi sáng. Niềm tin ấy được truyền qua những cái bắt tay và tiếng cười làm lên sức mạnh phi thường cho những người lính.

Khi soạn bài văn lớp 9, học sinh cần phải nêu lên được ý nghĩa của sức mạnh phi thường trên còn đến từ tình đồng chí, đồng đội thắm thiết qua hai câu thơ sau

Gặp bè bạn suốt dọc đường đi tới

Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi.

Lại một lần nữa hình ảnh chiếc xe trở thành bối cảnh làm bật lên hình tượng người lính trong kháng chiến chống Mĩ. Sự khó khăn gian khổ khi kính xe vỡ, hóa ra lại là điều kiện cho tình đồng chí, tình bạn giữa những người lính trở nên hào sảng, thắm thiết hơn qua những cái bắt tay.

Không có kính, rồi xe không có đèn,

Không có mui xe, thùng xe có xước,

Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước:

Chỉ cần trong xe có một trái tim.

 Một trong những hình ảnh hiếm hoi về con đường Hồ Chí Minh huyền thoại nối liền hai miền Nam - Bắc trong kháng chiến chống Mĩ

Tuy bị bom đạn Mĩ làm biến dạng: không có kính, không có đèn, không có mui xe, thùng xe có xước nhưng chiếc xe ấy vẫn chạy vì miền Nam phía trước, nghĩa là vẫn băng băng ra tiền tuyến. Tác giả đã lí giải về điều ấy thật bất ngờ mà cũng chí lí: Chỉ cần trong xe có một trái tim. Đó là trái tim nồng nàn yêu nước, sôi nổi yêu đời, một trái tim dũng cảm và trái tim của một niềm tin tất thắng của những người chiến sĩ lái xe.

Gợi ý đoạn kết cho đề soạn bài văn lớp 9: Bài thơ về tiểu đội xe không kính của Phạm Tiến Duật đã thành công trong việc khắc họa hình tượng những chiến sĩ lái xe trên đường Trường Sơn đầy cam go thử thách. Đây là lực lượng tiêu biểu cho thế hệ trẻ Việt Nam trong giai đoạn ác liệt nhất của cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước. Cuộc kháng chiến chống Mỹ thành công hơn ba mươi năm qua nhưng hình tượng tiêu biểu của một thế hệ trẻ lạc quan yêu đời, hồn nhiên, coi thường thiếu thốn gian khổ, sôi nổi đầy quyết tâm chiến đấu vì miền Nam ruột thịt ngày nào vẫn chưa mờ phai trong lòng mỗi người Việt Nam chúng ta. Họ chính là đại diện tuổi trẻ Việt Nam giữa khói bom lửa đạn với niềm tự hào, chiến đấu và chiến thắng.

Soạn bài văn lớp 9 đề 3: Phân tích nghệ thuật trong Bài thơ về tiểu đội xe không kính

Thứ nhất, phân tích về chất liệu hiện thực trong tác phẩm. Một trong những thành công của bài thơ về tiểu đội xe không kính chính là ở cách tác giả khai thác chất liệu hiện thực về cuộc sống ở chiến trường. Đặc biệt là cách tác giả thể hiện chất liệu ấy bằng ngôn ngữ hết sức tự nhiên và giàu tính khẩu ngữ. Chính sự kết hợp hài hòa giữa chất liệu hiện thực và ngôn ngữ thơ ấy đã tạo lên thành công cho bài thơ.

Thứ hai, phân tích về ngôn ngữ giọng điệu của Bài thơ về tiểu đội xe không kính. Bài thơ được sử dụng nhiều khẩu ngữ - những từ ngữ được sử dụng hàng ngày. Để giúp học sinh làm soạn văn 9 tập 2 ngắn nhất, dưới đây là phần phân tích chi tiết cụ thể cả hai ý này

Cụ thể, chất liệu hiện thực sinh động của cuộc sống chiến trường được tác giả khai thác ở đây chính là hoàn cảnh khốc liệt của cuộc chiến chống Mỹ cứu nước năm 1969, bao gồm

• Hình ảnh biểu tượng xuyên suốt bài thơ: những chiếc xe không kính không mui không đèn -> không màu mè tô vẽ
• Hình ảnh người lính được khắc họa trong bài thơ cũng là những con người ngang tàn, dũng mãnh, dí dỏm. Cuộc sống ở chiến trường cũng được miêu tả chân thực: mặt lấm cười ha ha, bắt tay qua cửa kính vỡ rồi, võng mắc chông chênh

 Là một người lính trực tiếp tham gia kháng chiến, nhà thơ Phạm Tiến Duật đã mang chất liệu hiện thực sinh động vào tác phẩm Bài thơ về tiểu đội xe không kính

Những khẩu ngữ được sử dụng trong bài thơ

• Các cụm: Ừ thì có bụi, ừ thì ướt áo, phì phèo châm điếu thuốc chưa cần rửa, chưa cần thay
• Có những câu thơ như bê từ khẩu ngữ vào: Không có kính không phải vì xe không có kính – Bom giật bom rung kính vỡ đi rồi
• Giọng thơ hồn nhiên có chút bỗ bã rất lính: Chưa cần rửa phì phèo châm điếu thuốc – Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha

Tất cả những ngôn ngữ, giọng thơ tự nhiên, bỗ bã, đậm chất lính đó đều tạo nên một chất riêng, dí dỏm, lạc quan cho Bài thơ về tiểu đội xe không kính.

Qua Bài thơ về tiểu đội xe không kính, tác giả đã xây dựng thành công hình ảnh biểu tượng chiếc xe không kính làm hình ảnh xuyên suốt bài thơ. Song song với đó là hình tượng người lính trong kháng chiến chống Mĩ. Đây là 2 luận điểm chính cần nhấn mạnh trong các đề soạn bài văn lớp 9 cho Bài thơ về tiểu đội xe không kính. Về nghệ thuật, tác giả đã khai thác chất liệu hiện thực độc đáo và sử dụng một ngôn ngữ thơ giàu tính khẩu ngữ. Nhờ đó, bài thơ mang đến cho chúng ta một cách nhìn khác về những người lính ở chiến trường: Có gian khổ, có hi sinh nhưng hơn tất cả ý chí và niềm tin mạnh mẽ của họ vào tương lai phía trước.

• Sách CCBook – Đọc là đỗ 
• Địa chỉ: Số 10 Dương Quảng Hàm, Cầu Giấy, Hà Nội
• Hotline: 024.3399.2266
• Email: [email protected]

Nguồn: ccbook.vn